Czas na onkologię

W 2012 roku już znakomita większość krajów europejskich realizowała – chociaż w różnym zakresie - rekomendację WHO stworzenia całościowych, narodowych planów walki z rakiem. Ta rekomendacja była jedną z głównych przesłanek inicjatywy Komisji Europejskiej pt  European Partnership for Action Against Cancer (EPAAC), zalecającej opracowanie narodowych strategii walki z chorobami nowotworowymi we wszystkich krajach Unii Europejskiej do końca 2013 roku. EPAAC zalecał, aby celem wdrażanych strategii było ograniczenie do 2020 roku o 15% obciążeń związanych z nowotworami oraz zmniejszenie o 70% europejskich nierówności w skuteczności leczenia raka.
W lutym 2012 r Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych przeprowadziła szeroko zakrojone badanie opinii społecznej pt. Rak priorytet publiczny?, badające postrzeganie systemu opieki onkologicznej przez polskie społeczeństwo oraz przez osoby chore na nowotwory i ich rodziny. Badanie wykazało niskie zaufanie społeczeństwa do jakości i skuteczności leczenia onkologicznego, a także jego zdecydowanie złą ogólną ocenę. Jednocześnie ujawniło bardzo wysoki priorytet dla chorób nowotworowych w społecznym postrzeganiu zadań opieki zdrowotnej, niemal dwukrotnie wyższy niż dla chorób układu krążenia.
W kwietniu 2012 roku swoje postulaty ustanowienia rządowego priorytetu dla onkologii wraz z propozycjami konkretnych zmian ogłosiło w Warszawie 14 organizacji pacjentów onkologicznych, składając je na ręce Prezydenta RP, Premiera, Ministra Zdrowia i członków sejmowej Komisji Zdrowia.

Jednocześnie trwały dyskusje inicjowane przez Polskie Towarzystwo Onkologiczne nad identyfikacją najpoważniejszych barier w rozwoju polskiej onkologii i najważniejszymi kierunkami koniecznych zmian. Podjęte zostały między innymi tematy dotyczące pożądanych zmian w strukturze organizacyjnej systemu opieki onkologicznej, powstania sieci specjalistycznych ośrodków narządowych dla leczenia nowotworów w najczęstszych lokalizacjach, w tym zwłaszcza  tzw. Breast Cancer Units, a także problemu zapewnienia szerokiego zakresu i wysokiej jakości diagnostyki histopatologicznej i molekularnej. W październiku 2012, w czasie odbywającego się we Wrocławiu III Kongresu Onkologii Polskiej, przedstawiciele najważniejszych naukowych towarzystw onkologicznych w liście wystosowanym do Ministra Zdrowia zaapelowali o pilne wypracowanie centralnej strategii opieki onkologicznej w Polsce oraz o rozpoczęcie prac nad nowelizacją i kontynuacją Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, w kształcie odpowiadającym współczesnym wyzwaniom. W grudniu 2012 w dyskusję nad przyszłym kształtem opieki onkologicznej włączyli się parlamentarzyści. Na zwołanym na prośbę Polskiego Towarzystwa Onkologicznego posiedzeniu Senackiej Komisji Zdrowia Prof. Jacek Jassem, Przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, przedstawił stanowisko Towarzystwa odnośnie kierunków zmian w organizacji polskiego systemu opieki onkologicznej. Najważniejsze wnioski dotyczyły:
 

• Opracowania Narodowej Strategii dla Onkologii jako drogowskazu w zakresie priorytetów działań władzy publicznej oraz wszystkich osób i instytucji mających wpływ na zwalczanie nowotworów, począwszy od służb nadzoru środowiskowego, sanitarno-epidemiologicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzez wczesne wykrywanie, diagnostykę i leczenie (finansowane przez NFZ), aż po działalność opieki społecznej i systemu ubezpieczeń społecznych (ZUS, KRUS).
• Opracowania nowej wersji Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2025, która powinna przyczyniać się do zmniejszenia najważniejszych deficytów w systemie, takich jak: 1) niedobory w zakresie wczesnej wykrywalności, 2) poprawa interdyscyplinarnej opieki onkologicznej, 3) zrównoważenie dostępu do różnych metod nowoczesnej diagnostyki i leczenia, 4) rozwój infrastruktury i wspomaganie zmian technologicznych.
• Uruchomienie wdrożenia Narodowej Strategii dla Onkologii, z udziałem powołanych do tego instytucji:
  • Narodowego Centrum Raka (NCR) - instytucji pełniącej funkcje regulacyjne, monitorujące i arbitrażowe w zakresie wyznaczania standardów, prowadzenia i koordynacji działalności naukowej, nadzoru nad kształceniem, opracowania wytycznych dla płatnika opartych o prognozowanie potrzeb i EBM, a także wytycznych dla wszystkich pracowników ochrony zdrowia stykających się z chorymi onkologicznymi. W skład Centrum powinni wejść wytypowani przez towarzystwa naukowe, najwybitniejsi polscy eksperci w dziedzinach związanych z onkologią.
  • Rady ds. Onkologii przy Ministrze Zdrowia, rozumianej jako kilkuosobowa grupa doradców Ministra Zdrowia, ewentualnie pełniącej także rolę ciała nadzorującego NCR.
  • Zespołu Parlamentarnego ds. Onkologii, którego rolą byłoby kształtowanie kierunków polityczno-legislacyjnych dla realizacji strategii oraz nadzorowanie jej wdrożenia, a także stworzenie warunków legislacyjnych dla nowej wersji Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych.

 
Pojawienie się propozycji konkretnych rozwiązań okazało się bardzo mobilizujące dla całego środowiska onkologicznego. Przeprowadzony wśród lekarzy-onkologów sondaż potwierdził w przeszło 80% przypadków gotowość do poświęcenia prywatnego czasu na udział w pracach na rzecz wypracowania koncepcji zmian w systemie ochrony zdrowia. Pojawiła się szansa na podjęcie prac nad narodową strategią dla onkologii w drodze oddolnej inicjatywy całego środowiska, świadomego niedomogów obecnego systemu i braku perspektyw na istotną poprawę. Dobrym wzorem do naśladowania okazała się kanadyjska Strategy for Cancer Control, wypracowana społecznym wysiłkiem 700 ekspertów, podzielonych na 12 tematycznych grup roboczych.