Czas na onkologię

W zorganizowanej 4 kwietnia 2013 r. w Warszawie I Debacie Programowej Polskiego Towarzystwa Onkologicznego na temat kierunków rozwoju polskiej onkologii, wzięło udział przeszło 80 osób: lekarzy-onkologów, zaproszonych ekspertów w dziedzinie organizacji ochrony zdrowia i przedstawicieli organizacji pacjenckich. Przeprowadzone analizy, dyskusje i komentarze zdefiniowały pięć obszarów o największym wpływie na skuteczność opieki onkologicznej w Polsce:

• Organizacja udzielania świadczeń
• Nadzór nad jakością świadczeń
• Finansowanie świadczeń
• Standardy diagnostyki i leczenia
• Edukacja społeczeństwa i kadry medycznej

Wszyscy Uczestnicy zgodzili się, że realizacja 10 poniższych, priorytetowych projektów powinna przyczynić się do jakościowej zmiany w efektywności polskiego systemu opieki onkologicznej:
 

•  Opracowanie nowej wersji Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2015-2024.
  
  • Nowa wersja NPZChN musi się przyczyniać do zmniejszenia najważniejszych deficytów w systemie, takich jak: a) niedobory w zakresie wczesnej wykrywalności; b) poprawy wielodyscyplinarnej opieki onkologicznej; c) równoważenia dostępu do różnych metod nowoczesnej diagnostyki i leczenia; d) rozwoju infrastruktury i wspomaganie zmian technologicznych. Przyznane środki powinny być dostosowane do realistycznej oceny najpilniejszych potrzeb.
• Opracowanie i wprowadzenie mechanizmów:
  
  • merytorycznych (obowiązek stosowania zaleceń i standardów);
  • organizacyjnych (poziomy referencyjności, potrzeby populacyjne);
  • finansowych (usunięcie nieuzasadnionych dysproporcji wycen poszczególnych procedur diagnostycznych i leczniczych, stworzenie mechanizmów zmniejszających niepotrzebne koszty).
  • kontrolnych;
  • elektronicznego wspomagania diagnostyki i leczenia
  • Działania te powinny poprawić dysproporcje w dostępie do specjalistycznej diagnostyki i skojarzonych metod leczenia na poziomie regionów oraz doprowadzić do istotnej poprawy wyników leczenia do poziomu krajów referencyjnych.  
• Opracowanie zasad funkcjonowania i wdrożenia wielodyscyplinarnych zespołów narządowych dla potrzeb diagnostyki i skojarzonego leczenia najczęściej występujących nowotworów: piersi (breast cancer units; BCU), jelita grubego (colorectal cancer units; CRCU), gruczołu krokowego (prostate cancer units; PCU) czy płuca (lung cancer units; LCU). Zespoły takie istnieją w najbardziej efektywnych systemach opieki onkologicznej w Europie i mogą służyć jako wzorce o potwierdzonej skuteczności.
• Wprowadzenie zasady wielodyscyplinarnego planowania diagnostyki i leczenia, jako kluczowego standardu i warunku uzyskania refundacji. Protokół określający plan leczenia powinien być wypracowywany w ramach wielodyscyplinarnej konsultacji na samym początku ścieżki klinicznej chorego. Będzie to narzędzie optymalizujące diagnostykę i leczenie oraz skracające czas realizacji poszczególnych świadczeń. Protokół ten będzie też istotnym elementem koordynującym proces leczenia i przewodnikiem chorego w systemie.
• W diagnostyce:
  • Elektroniczne protokoły badań histopatologicznych
  • Automatyczne zasilanie bazy KRN
  • Stworzenie profesjonalnego systemu diagnostyki molekularnej nowotworów, z kontrolą jakości i akredytacją laboratoriów.
• Opracowanie reguł integracji specjalistycznej opieki onkologicznej z opieką podstawową w zakresie zadań i kompetencji lekarzy POZ na poziomie: monitorowania profilaktyki (badania przesiewowe), wstępnej diagnostyki i obserwacji chorego po zakończeniu onkologicznego leczenia. Należy rozważyć wprowadzenie wystandaryzowanych skierowań do lekarza-onkologa od lekarzy POZ oraz informacji od lekarza-onkologa o przeprowadzonym specjalistycznym leczeniu chorych powracających pod opiekę lekarzy POZ.
• Przeprowadzenie racjonalizacji wydatków. Weryfikacja definicji i wyceny świadczeń, zmniejszenie niepotrzebnych wydatków (np. nadmiernej hospitalizacji),  przesunięcie całości uzyskanych środków na świadczenia służące poprawie możliwości diagnostyki i leczenia nowotworów. Ocena rzeczywistych potrzeb i oszacowanie niedoborów finansowych.
• Wprowadzenie mechanizmu rozszerzonego dostępu (compassionate use) dla zarejestrowanych terapii przed ich farmakoekonomiczną oceną i decyzją refundacyjną.
• Wprowadzenie w ustawie o refundacji odrębnego progu dla kosztu roku życia skorygowanego o jakość w odniesieniu do terapii przeciwnowotworowych stosowanych w końcowym okresie życia, a także wprowadzenie w sytuacjach medycznie uzasadnionych możliwości modyfikacji lub kontynuacji stosowania indywidualnej terapii lekowej poza zakresem objętym rejestracją i refundacją.
• Bazy wiedzy. Wdrożenie całościowego systemu informatycznego w celu zintegrowania działalności diagnostyczno-leczniczej z innymi zasobami wiedzy. Dostęp do danych KRN, NFZ i ZUS, umożliwiający analizę i monitorowanie stosowanych terapii pod kątem ich zgodności z zaleceniami, ocenę uzyskiwanych efektów klinicznych i kosztów, a także prognozowanie potrzeb. Ustawowe uregulowanie przepływu danych i/lub odpowiednia interpretacja Ustawy o Systemie Informacji w Ochronie Zdrowia.

Identyfikacja z celami projektu coraz liczniejszego grona przedstawicieli różnych środowisk medycznych spowodowała, że hasło Czas na onkologię zyskało nowe, symboliczne brzmienie: Czas na onkologię – wspólna sprawa, a sama inicjatywa uzyskała jeszcze większą dynamikę.
 
W maju 2013, w czasie Europejskiego Tygodnia Walki z Rakiem, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, działając pod patronatem Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, po raz drugi zorganizowała Forum Organizacji Pacjentów Onkologicznych, domagając się od rządzących uznania choroby nowotworowej za stan zagrożenia życia, zniesienia limitów finansowych na diagnostykę i leczenie onkologiczne oraz natychmiastowego podjęcia prac nad długofalową, narodową strategią walki z rakiem. W tym samym czasie odbył swoje pierwsze posiedzenie nowo powołany Parlamentarny Zespół ds. Onkologii, skupiający posłów i senatorów zainteresowanych wspieraniem oraz reprezentowaniem interesów osób ze schorzeniami nowotworowymi.
 
Prowadzone analizy, debaty, komentarze i dyskusje zaowocowały dużą liczbą publikacji i doniesień naukowych, dotyczących różnych aspektów procesu koniecznej zmiany w polskiej onkologii. Ukazały się one m.in. na łamach czasopism „Nowotwory”, „Puls Medycyny”, „Menedżer Zdrowia” i „Rynek Zdrowia”.
 
27 czerwca 2013 Polskie Towarzystwo Onkologiczne zorganizowało w Gdańsku II Debatę Programową poświęconą opracowaniu wybranych  zagadnień dla  potrzeb strategicznego planu dla polskiej onkologii. W spotkaniu i tym razem wzięło udział ponad 70 lekarzy-onkologów z całej Polski, ekspertów zdrowia publicznego, przedstawicieli organizacji pacjenckich i firm farmaceutycznych. Gościem specjalnym II Debaty był Pan Minister Krzysztof Chlebus. W spotkaniu uczestniczyła także Pani Barbara Wójcik-Klikiewicz, Dyrektor Departamentu Gospodarki Lekami Narodowego Funduszu Zdrowia. W programie II Debaty znalazły się tematy związane z metodologią opracowywania całościowych, krajowych strategii walki z rakiem oraz 3 wybrane zagadnienia szczegółowe, uznane w czasie I Debaty Programowej PTO za istotne elementy strategii, kluczowe dla poprawy efektywności leczenia:

• Jak zapewnić właściwe planowanie, koordynację i wielodyscyplinarne postępowanie diagnostyczno-lecznicze?
• Jak wdrażać i upowszechniać zalecenia zgodnie z EBM oraz odpowiedni nadzór nad jakością i równym dostępem do opieki onkologicznej?
• Referencyjność, centra kompetencji i doskonałości. Miejsce i rola Narodowego Instytutu Raka.

 
Konsekwencją uzgodnień i planów ogłoszonych podczas II Debaty Programowej PTO było podjęcie intensywnych prac nad projektem instytucji koordynującej system zwalczania nowotworów w Polsce oraz nad rozwinięciem idei redakcji strategicznego planu dla onkologii przez zespoły tematyczne, reprezentujące całe, polskie środowisko onkologiczne. Do wspólnej pracy zostały zaproszone Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Towarzystwo Radioterapii Onkologicznej, Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej, Polskie Towarzystwo Patologów, Polska Unia Onkologii oraz Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych. Uzgodniono powołanie 10 tematycznych, wieloosobowych grup roboczych, koordynowanych przez znakomitych ekspertów. Początkowy skład grup liczył 78 osób, później ta liczba się podwoiła.
 
Tymczasem temat zmian w polskiej onkologii zaczął być coraz częściej podnoszony w debacie publicznej. Omówienie aktualnego stanu systemu opieki zdrowotnej w tym obszarze, ze szczególnym uwzględnieniem barier hamujących jej rozwój oraz rozpoczęcie prac nad Strategią Walki z Rakiem w Polsce stało się głównym tematem posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Onkologii w dniu 23 października 2013. Sytuację polskiej onkologii przedstawili dr Joanna Didkowska, prof. Jacek Jassem, prof. Sergiusz Nawrocki, prof. Rafał Dziadziuszko, prof. Wiktor Jędrzejczak, prof. Maciej Krzakowski oraz prof. Wojciech Zegarski.
Podczas konferencji prasowej 22 listopada 2013 r. Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy wystosował dramatyczny apel o zaprzestanie limitowania leczenia onkologicznego. Polskie Towarzystwo Onkologiczne poparło to stanowisko i 18 grudnia 2013 wystosowało list otwarty adresowany do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Pana Bronisława Komorowskiego, Prezesa Rady Ministrów Pana Donalda Tuska, oraz do Ministra Zdrowia Pana Bartosza Arłukowicza. List, poparty racjonalnymi argumentami, wyrażał postulat zmiany obecnych zasad i zniesienie limitowania medycznych świadczeń onkologicznych. Postulat ten nawiązywał do rozpoczętych prac nad strategicznym planem dla polskiej onkologii. PTO wskazało, że polityka oszczędności polegająca na ograniczaniu refundacji tzw. nadwykonań skutkuje ograniczaniem dostępu do leczenia ratującego życie i, oprócz skutków medycznych, prowadzi paradoksalnie do zwiększenia wydatków systemu opieki zdrowotnej i systemu opieki społecznej, związanych m.in. ze znacznie wyższymi kosztami leczenia zaawansowanych nowotworów. Treść listu spotkała się z wielkim zainteresowaniem mediów, środowisk medycznych i przedstawicieli instytucji decydujących o  krajowej polityce ochrony zdrowia.

Zakres i skala zaplanowanych prac nad Strategią Walki z Rakiem w Polsce wymagały zastosowania sprawdzonej metodologii a także specjalistycznej wiedzy i doświadczenia z zakresu zarządzania podobnymi projektami. W drodze konkursu ofert, Polskie Towarzystwo Onkologiczne wybrało do współpracy doświadczoną firmę doradczą PwC (dawne PricewaterhouseCoopers), której zadaniem stało się zaplanowanie i koordynacja prac zespołów roboczych oraz opracowanie tekstu Strategii Walki z Rakiem w Polsce 2015-2024, jako efektu ich wspólnej pracy. Prowadzenie sekretariatu oraz biura prasowego Strategii powierzono agencji Primum PR. Intensywne prace przygotowawcze rozpoczęły się 2 grudnia 2013, a pierwsze spotkanie robocze koordynatorów grup roboczych odbyło się 8 stycznia 2014. Również 8 stycznia 2014, na IV posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Onkologii, w obecności Pana Igora Radziewicz-Winnickiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia oraz Pana Marcina Pakulskiego p.o. Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, przedstawiono koncepcję Strategii, jej założenia, strukturę i harmonogram. 20 stycznia 2014 odbyła się pierwsza konferencja prasowa na ten temat. Nieformalny patronat nad Strategią objął Pan Premier Donald Tusk.